Wyjaśniamy nowe przepisy prawa, które wprowadził stan epidemii w Polsce

Wprowadzono nowe zasady dotyczące kwarantanny i podwyższono kary za jej złamanie, zawieszono również zajęcia edukacyjne do 10.04.2020 r. Jednocześnie dziewiętnaście szpitali przekształcono w szpitale zakaźne. Władze dość konsekwentnie interweniują i działają profilaktycznie, aby ograniczyć rozszerzanie się koronawirusa w Polsce.

Wyższe kary za nieprzestrzeganie kwarantanny

Państwo nie może być pobłażliwe w czasie, gdy miarą jego skuteczności jest liczba zarażonych, a ceną za nieposłuszeństwo – czyjeś zdrowie lub życie. Dlatego podwyższono kary za nieprzestrzeganie kwarantanny: z 5.000 do 30.000 zł.

Jednocześnie, wprowadzono aplikację, która ma pomóc w dochowaniu kwarantanny. Aplikacja daje m.in. możliwość zgłoszenia się do lokalnych ośrodków pomocy społecznej, które mogą dostarczać leki, czy artykuły spożywcze. Udostępniono również stronę grarantanna.pl, gdzie codziennie zamieszczane są różne propozycje aktywności.

Więcej na temat aplikacji tutaj.

Zawieszenie zajęć w szkołach i na uczelniach

Zawieszenie zajęć nie oznacza ferii ani wakacji. Lekcje będą odbywać się poprzez platformy e-learningowe. Dzięki czemu dzieci i młodzież nie tylko będą bezpieczne, ale również będą mogły zdobywać wiedzę oraz nowe umiejętności. Określono zasady prowadzenia nauczania na odległość i stworzono możliwość oceniania i klasyfikowania uczniów. Nowe przepisy będą obowiązywały od 25 marca do 10 kwietnia 2020 r.

Więcej na temat zdalnego nauczania tutaj.

19 szpitali jednoimiennych

Przygotowano się na to, że coraz więcej osób będzie potrzebować pomocy medycznej. Dlatego 19 placówek medycznych przekształcono w szpitale zakaźne (ich lista dostępna jest na dole strony). W każdym województwie będzie tzw. szpital jednoimienny, a w  większych regionach dwa. Placówki te będą zajmować się tylko osobami podejrzanymi o zakażenie koronawirusem. Rządowi zależy nam na tym, by minimum 10 proc. miejsc w przekształconych placówkach to były łóżka respiratorowe.

Nowe uprawnienia dla ministra zdrowia

Ustawa o chorobach zakaźnych pozwala m.in. ministrowi zdrowia wyznaczyć rolę personelu medycznego i innych osób, w zwalczaniu koronawirusa na terenie Polski. Wojewodowie mają takie upoważnienie na terenie swoich województw.

W kolejnych rozporządzeniach minister zdrowia może interweniować i wprowadzać np.:

1. czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,
2. czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,
3. czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
4. zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,
5. obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,
6. nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi.

Stan epidemii wprowadzono na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 20.03.2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (dalej: rozp.epidemia) – Dz.U. 2020 poz. 491 z późn. zm.

Uwaga porządkująca:

Wydanie Rozporządzenia poprzedzone było tydzień wcześniej wydaniem – i tego samego dnia wejściem w życie – rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 13.03.2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. poz. 433; „rozp.zagroż.epidem.”), o czym informowaliśmy Państwa w naszych wcześniejszych alertach.

Tym samym od 14.03.2020 roku obowiązywał w Polsce stan zagrożenia epidemicznego. Został on odwołany wraz z wydaniem Rozporządzenia, jednocześnie wprowadzono na terenie kraju, do odwołania, stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.

Czym różni się stan zagrożenia epidemicznego od stanu epidemii? Zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi („Ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych”):

• Stan zagrożenia epidemicznego to sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań zapobiegawczych;
• Stan epidemii to z kolei sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii.

Stan epidemii obowiązuje od 20.03.2020 roku.

W tym dniu również moc utraciło rozporządzenie ws. zagrożenia epidemicznego, jednak wszelkie wydane na jego podstawie decyzje, polecenia, wytyczne i zalecenia zachowują ważność i mogą być zmieniane na podstawie dotychczasowych przepisów (wynika to wprost z § 2 rozporządzenia uchylającego rozporządzenie ws. zagrożenia epidemicznego).

Mając na uwadze, że w związku z ogłoszonym stanem epidemii kolejne rozporządzenia są na bieżąco, wydawane i nowelizowane, podajemy poniżej adres, pod którym będą one publikowane: http://dziennikustaw.gov.pl/DU

Poniżej przedstawiamy najważniejsze ograniczenia wynikające z rozp.epidemia oraz z samego faktu wprowadzenia w Polsce stanu epidemii.

1. Możliwość utworzenia tzw. „stref zero” oraz „stref buforowych” – fakt ogłoszenia Stanu epidemii otwiera możliwość wyznaczenia przez Radę Ministrów strefy zero oraz strefy buforowej. Zgodnie z ustawą o zwalczaniu chorób zakaźnych:

• Strefa zero (odpowiednik włoskiej „czerwonej strefy”) to obszar, na którym wystąpił stan epidemii, znajdujący się bezpośrednio wokół ogniska wirusa, podlegający ograniczeniom, w szczególności zakazom, nakazom oraz środkom kontroli;
• Strefa buforowa to obszar wokół strefy zero, podlegający ograniczeniom, w szczególności zakazom lub nakazom dotyczącym przemieszczania się ludzi.

W obu tych strefach można wprowadzić m.in. zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie, czy też nakaz określonego sposobu przemieszczania się (art. 46b pkt 11 i 12 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych).

2. Nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali i terenów przewidzianych planami przeciwepidemicznymi- plany epidemiczne sporządzane są na podstawie art. 44 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych. Zasadniczo sporządzają je wojewodowie na okres trzech lat (z możliwością aktualizacji) na wypadek wystąpienia epidemii. Plany tego rodzaju są przygotowywane i aktualizowane na podstawie danych i informacji uzyskiwanych z jednostek samorządu terytorialnego, podmiotów leczniczych i innych dysponentów obiektów użyteczności publicznej. Wojewódzkie plany epidemiczne są dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej.

3. Możliwość przymusowego skierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii (w tym personelu medycznego) – jak powiedział sam Minister Zdrowia w trakcie piątkowej konferencji w KPRM: Zamiany które wprowadzamy, pozwolą nam wyznaczyć konkretne role personelowi medycznemu na odcinkach, w których trzeba walczyć z epidemią. Wojewodowie będą mogli delegować kadrę medyczną w miejsca, w których potrzebne jest wsparcie.

Art. 47 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych wprost umożliwia skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii pracowników podmiotów leczniczych, osób wykonujących zawody medyczne, osób, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych. Do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą być skierowane także inne osoby, jeżeli ich skierowanie jest uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii.

4. Skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii następuje w drodze decyzji wojewody lub Ministra Zdrowia (w zależności od tego, czy praca ma być wykonywana w województwie, w którym osoba skierowana posiada miejsce pobytu lub jest zatrudniona). W rezultacie powstaje obowiązek pracy we wskazanym miejscu przez maksymalnie 3 miesiące, za wynagrodzeniem nie niższym niż 150% przeciętnego wynagrodzenia na danym stanowisku, a nie niższym niż wynagrodzenie dotychczasowe Dotychczasowy pracodawca obowiązany jest udzielić urlopu bezpłatnego osobie skierowanej do pracy przez wojewodę lub Ministra Zdrowia.

5. Możliwość przywrócenia miejsca w kolejce do lekarza – rozp.epidemia przewiduje, że świadczeniobiorca (pacjent), który podczas Stanu epidemii nie zgłosił się na ustalony termin udzielenia świadczenia i został z tego powodu skreślony z listy oczekujących, podlega przywróceniu na tę listę bez konieczności uprawdopodobnienia, że niezgłoszenie się nastąpiło z powodu siły wyżej (jak miało to miejsce dotychczas). Wniosek o przywrócenie na listę oczekujących pacjent powinien zgłosić nie później niż w ciągu 14 dni od zakończenia Stanu epidemii.

6. Ograniczenia lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów– graniczenie to częściowo zawarte było w Rozporządzeniu ws. zagrożenia epidemicznego, poniżej wskazujemy jednak najistotniejsze naszym zdaniem kwestie:

• Wciąż zakazany jest wywóz lub zbywanie poza terytorium RP respiratorów oraz kardiomonitorów;
• Wciąż aktualny jest obowiązek powiadomienia wojewody o planowanym wywiezieniu/zbyciu określonych kategorii produktów + nowe uprawnienie wojewody: Przedsiębiorca, który planuje wywieźć lub zbyć poza terytorium RP następujące produkty:
  • gogle ochronne,
  • kombinezony typu TYVEK,
  • maski typu FFP2/FFP3,
  • maseczki chirurgiczne,
  • ochraniacze na buty (obuwie),
  • rękawiczki lateksowe,
  • rękawiczki nitrylowe,
  • środki do dezynfekcji rąk, powierzchni i pomieszczeń,

Nadal ma obowiązek powiadomić o tym wojewodę właściwego dla siedziby albo miejsca zamieszkania tego przedsiębiorcy. Powiadomienie zawiera wykaz i ilość produktów.

Istotną nowością wprowadzoną rozp.epidemia jest przyznanie wojewodzie możliwości złożenia wniosku do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zakazu wywozu lub zbycia tych produktów poza terytorium Polski. Wojewoda obowiązany jest ponadto przekazać niezwłocznie Ministrowi Zdrowia (1) informację o złożeniu przez przedsiębiorcę ww. powiadomienia oraz (2) informację o ewentualnym wniesionym przez siebie wniosku do Prezesa Rady Ministrów.

• Ograniczenia dla galerii handlowych: zgodnie z omawianym aktem wykonawczym, w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2.000 m² (de facto chodzi o wszelkiego rodzaju galerie handlowe) zasadniczo ograniczono handel detaliczny oraz prowadzenie działalności usługowej. Ograniczenie to nie dotyczy jednak m.in.:
  • sprzedaży detalicznej: wyrobów medycznych, produktów leczniczych (w tym w aptekach lub punktach aptecznych), środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, żywności, kosmetyków (innych niż przeznaczone do perfumowania lub upiększania);
  • prowadzenia działalności usługowej, która w przeważającym stopniu polega na świadczeniu usług: medycznych, bankowych, ubezpieczeniowych, pocztowych, pralniczych lub gastronomicznych (polegających jedynie na przygotowywaniu i dostarczaniu żywności).

7. Utrzymana większość ograniczeń wprowadzonych rozporządzeniem ws. stanu zagrożenia epidemicznego – ponadto wskazujemy, ze utrzymano wiele ograniczeń wprowadzonych rozporządzeniem ws. stanu zagrożenia epidemicznego, o których to ograniczeniach informowaliśmy Państwa w naszych alertach. Tak chociażby nadal obowiązują:

• Ograniczenia w przemieszczaniu się osób;
• Ograniczenia i zmiany w świadczeniu usług i funkcjonowaniu instytucji, w tym wciąż całkowicie zakazana jest działalność związana z organizacją, promocją lub zarządzaniem imprez, takich jak targi, wystawy, kongresy, konferencje, spotkania;
• Zliberalizowane wymagania formalne potwierdzania praw pacjentów (świadczeniobiorców) do świadczeń opieki zdrowotnej – możliwość wykorzystania systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, w tym przez telefon). Natomiast w razie niemożliwości potwierdzenia prawa do świadczeń w standardowy sposób, świadczeniobiorca może złożyć stosowne oświadczenie za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, w tym przez telefon;
• Zwolnienie pacjentów wpisanych na listę oczekujących z obowiązku dostarczenia oryginału skierowania nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia wpisania na listę. Będą oni mieli obowiązek dostarczyć oryginał skierowania w terminie 21 dni od dnia zakończenia stanu epidemii;
• Możliwość ograniczenia przez urzędy publiczne realizacji swoich zadań do minimum niezbędnego dla zapewnienia pomocy obywatelom oraz ograniczyć bezpośrednią obsługę interesantów;
• Zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności powyżej 2 osób, z wyjątkiem rodziny najbliższej.

Źródło: gov.pl

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 20.03.2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii – Dz.U. 2020 poz. 491 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 05.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi – Dz.U. z 2019 r. poz. 1239 z późn. zm.

oprac. \m/ \mos/