40,5 tys. powołanych zarządców sukcesyjnych. To dotychczasowy bilans ustawy o zarządzie sukcesyjnym, która weszła w życie 4 lata temu – 25 listopada 2018 r.
Zarząd sukcesyjny jest bardzo dobrze oceniany przez przedsiębiorców i członków ich rodzin. Chciałbym, aby powoływanie zarządców sukcesyjnych było standardem i aby jak najwięcej firm miało zabezpieczoną ciągłość działalności na wypadek śmierci przedsiębiorcy
– wskazuje minister Waldemar Buda.
Wprowadzenie przepisów o zarządzie sukcesyjnym miało przyczynić się do tego, aby firma nie kończyła swojej działalności wraz ze śmiercią właściciela, tylko mogła dalej się rozwijać w rękach kolejnego pokolenia. Dzięki ustawie możliwe jest uratowanie setek tysięcy polskich jednoosobowych przedsiębiorstw. Z analizy danych zawartych w bazie CEIDG wynika, że 8,7% przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG (ponad 227 tys.) ukończyło 65 lat.
Sukces rozwiązań
Mamy już 40,5 tys. powołanych zarządców sukcesyjnych, z tego 3,4 tys. prowadzi obecnie przedsiębiorstwa. W 2022 r. złożono 6,2 tys. wniosków o wpis zarządcy sukcesyjnego do bazy CEIDG.
Zarządcę za życia może powołać przedsiębiorca, a po jego śmierci spadkobiercy. Zdecydowaną większość zarządców powołują przedsiębiorcy. Dotychczas 2,8 tys. zarządców sukcesyjnych zostało powołanych przez spadkobierców.
Czym jest zarząd sukcesyjny
Zarządca sukcesyjny tymczasowo prowadzi sprawy przedsiębiorstwa do czasu załatwienia formalności spadkowych i podjęcia przez następców prawnych decyzji co do dalszych losów firmy. Jednak nie dłużej niż przez 2 lata, a w wyjątkowych przypadkach 5 lat od śmierci przedsiębiorcy.
Zarządca sukcesyjny niejako „działa w zastępstwie zmarłego przedsiębiorcy”. Przysługują mu szerokie uprawnienia m.in.:
- posługiwanie się NIP-em i firmą zmarłego przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem „w spadku”;
- zarządzanie bieżącymi sprawami przedsiębiorstwa (zarządca samodzielnie dokonuje wszystkich czynności zwykłego zarządu, a czynności przekraczających zwykły zarząd – za zgodą spadkobierców; wyjątkowo jego uprawnienia może ograniczyć sąd opiekuńczy, jeżeli istniałaby groźba utraty przez małoletniego spadkobiercę majątku);
- wykonywanie praw i obowiązków pracodawcy;
- zawieranie i wykonywanie umów cywilnoprawnych dotyczących działalności przedsiębiorstwa;
- wykonywanie decyzji administracyjnych związanych z przedsiębiorstwem, np. koncesji, zezwoleń;
- korzystanie z firmowego konta przedsiębiorcy;
- rozliczanie podatków na takich zasadach, jak robi to przedsiębiorca;
- uczestniczenie w postępowaniach sądowych i administracyjnych.
Jak można ustanowić zarządcę sukcesyjnego?
Zarządcę może ustanowić każdy przedsiębiorca zarejestrowany w bazie CEIDG. Aby to zrobić, należy złożyć oświadczenie o powołaniu zarządcy i uzyskać – na piśmie – jego zgodę na pełnienie funkcji. Następnie konieczne jest złożenie wniosku o wpis zarządcy do CEIDG. Można zrobić to online, jak również w urzędzie gminy.
Zarządcę sukcesyjnego mogą też powołać spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy – w terminie dwóch miesięcy od jego zgonu. Potrzeba do tego jednak zgody spadkobierców, którzy posiadają 85% udziałów w spadku. Zarządcę powołuje się przed notariuszem. W takim przypadku to notariusz zgłasza zarządcę sukcesyjnego do CEIDG.
Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?
Aby zostać zarządcą sukcesyjnym, nie trzeba mieć szczególnych kwalifikacji i być np. przedsiębiorcą.
Może nim być:
- Osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnej i nie wydano wobec niej zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, a także jeden ze spadkobierców przedsiębiorcy.
- Dotychczasowy prokurent, jeśli przedsiębiorca zastrzegł, że po jego śmierci stanie się zarządcą sukcesyjnym.
Ważne: Zarządcą sukcesyjnym nie może być natomiast osoba prawna (np. spółka). Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba.
Przedsiębiorca może wyznaczyć zarządcę „rezerwowego”. Może być to pomocne na wypadek, gdyby powołany w pierwszej kolejności zarządca sukcesyjny zrezygnował z funkcji lub nie mógł jej pełnić np. z powodu ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych, uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej lub odwołania go przez przedsiębiorcę.
Zapewnienie stabilnego funkcjonowania przedsiębiorstw to priorytet rządu. Z myślą o polskich firmach rodzinnych tworzymy korzystne rozwiązania prawne dotyczące planowania i realizacji procesów sukcesyjnych. W ostatnich dniach rząd przyjął projekt ustawy o fundacji rodzinnej. Umożliwienie zakładania takich fundacji ma wspierać wielopokoleniową sukcesję w polskich firmach i pomagać w akumulacji polskiego kapitału
– informuje szef MRiT.
Źródło: MRiT
