W poniższej publikacji prezentujemy senacki projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o notariacie. Senacka Komisja Ustawodawcza przedstawiła projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o notariacie (druk 75). Przedstawione propozycje przez Komisje dotyczą wprowadzenia:
- obowiązku utrwalenia przez notariusza przebiegu czynności notarialnych za pomocą urządzeń utrwalających obraz i dźwięk,
- zmian zmierzających do usprawnienia postępowania dyscyplinarnego w sprawach o delikty dyscyplinarne popełniane przez notariuszy.
Nagrywanie czynności
Projektodawca przewiduje, iż do ustawy Prawo o notariacie, dodany zostanie art. 79a, zgodnie z którym notariusz będzie zobowiązany do utrwalania przebiegu czynności notarialnych za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk. Obowiązek utrwalenia za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub obraz i dźwięk dotyczył będzie wszelkich czynności notarialnych, w tym czynności dokonywanych poza kancelarią notarialną w trybie art. 3 § 2 ustawy – Prawo o notariacie. Notariusz będzie zobowiązany także pouczyć strony czynności, że czynność notarialna jest utrwalana za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk lub obraz i dźwięk.
W myśl projektu zapis zawierający przebieg czynności notarialnych powinien zostać podpisany przez notariusza podpisem elektronicznym gwarantującym identyfikację osoby notariusza oraz rozpoznawalność jakiejkolwiek późniejszej zmiany zapisu. Zgodnie z projektem notariusz będzie przechowywał zapis przez okres 10 lat (po upływie tego okresu zapis może być zniszczony), a jego udostępnianie będzie odbywać się na zasadach określonych w art. 111 cyt. ustawy.
Szczegółowe zasady sporządzania zapisów obrazu i dźwięku zostaną określone przez Ministra Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Notarialnej, w drodze rozporządzenia.
W uzasadnieniu do projektu wskazano, że utrwalenie przebiegu czynności notarialnych pozwoli, w razie sporu, na rzetelną, obiektywną ocenę przebiegu czynności, będzie zatem gwarantem bezpieczeństwa zarówno dla stron, jak i dla notariusza dokonującego czynności.
Podkreślono także, iż utrwalony zapis przebiegu czynności notarialnych będzie miał istotne znaczenie jako element ewentualnego przyszłego postępowania dowodowego. W toku postępowania dowodowego będą brane pod uwagę wszystkie okoliczności, np. sposób składania oświadczenia woli, jego spontaniczność, nietypowe reakcje – płacz, agresja, bądź zachowania wskazujące na zaburzenia psychiczne.
Postępowanie dyscyplinarne i przedawnienie
W zakresie postępowania dyscyplinarnego zdaniem projektodawcy zasadne jest wydłużenie okresu przedawnienia karalności przewinień dyscyplinarnych. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 52 omawianej ustawy, po upływie 5 lat od chwili czynu nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego, a w razie jego wszczęcia – ulega ono umorzeniu. Według projektu w przypadku wszczęcia postępowania przed upływem 5 lat przedawnienie dyscyplinarne następuje z upływem 8 lat od chwili popełnienia czynu. Zdaniem twórców projektu rozwiązanie takie zapewni czas, w którym możliwe będzie przeprowadzanie czynności wyjaśniających, a następnie postępowania dyscyplinarnego.
W związku z pojawiającymi się w praktyce wątpliwościami projektodawca proponuje także jednoznaczne doprecyzowanie zasad ponoszenia kosztów postępowania dyscyplinarnego. W myśl nowego brzmienia art. 67 ww. ustawy, koszty postępowania dyscyplinarnego wykładają tymczasowo organy samorządu notarialnego, a w razie skazania koszty postępowania ponosi obwiniony. W pozostałych przypadkach koszty postępowania pokrywać będzie rada właściwej izby notarialnej.
Projekt zawiera także zmiany dotyczące orzekania przez sąd dyscyplinarny w przedmiocie zawieszenia w czynnościach zawodowych notariusza, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne, dyscyplinarne lub o ubezwłasnowolnienie (art. 68 w/w ustawy). Wskazano, iż orzekanie w tej sprawie przez sąd dyscyplinarny będzie możliwe zarówno z urzędu, jak i na wniosek określonych podmiotów, tj. rzecznika dyscyplinarnego, rady właściwej izby notarialnej oraz Ministra Sprawiedliwości. Równocześnie projektodawca zakłada rozszerzenie możliwości zaskarżenia postanowienia sądu dyscyplinarnego, a także oznaczenie podmiotów uprawnionych do jego otrzymania oraz zaskarżenia.
Zgodnie z projektem do postępowań dyscyplinarnych wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy i do tego czasu niezakończonych stosowane będą przepisy dotychczasowe. Nie dotyczy to jednak kwestii przedawnienia. W wypadku czynów jeszcze nieprzedawnionych w świetle dotychczasowych przepisów zastosowanie (w kwestii przedawnienia) od chwili wejścia w życie nowelizacji znajdą przepisy nowe.
W przypadku regulacji dotyczących kwestii związanych z nagrywaniem czynności przez notariusza przewidziano wydłużenie vacatio legis do 3 miesięcy ze względu na konieczności zapewnienia notariuszom odpowiedniego terminu na zakup odpowiedniego sprzętu umożliwiającego utrwalanie czynności notarialnych oraz dostosowanie kancelarii notarialnych do projektowanych zmian.
Kamil Wywiał – prawnik
Podstawa prawna:
Ustawa z dn. 14.02.1991 r. Prawo o notariacie – Dz.U. z 2019 r. poz. 540 z późn. zm.
Źródło: senat.gov.pl
oprac. \m/ \mos/
