„Mam starszego brata i młodszą siostrą, wszyscy jesteśmy dziećmi naszych rodziców. Rodzice mają mieszkanie w bloku, wybudowali też mały domek, o wartości ok. 270 tys. Rodzice (oboje żyją) sporządzili testament, w którym: Ojciec do całego spadku powołał swoją żoną (naszą mamę). Na wypadek gdyby mama nie mogła lub nie chciała być spadkobiercą, to do całości spadku powołuje swojego syna (mojego starszego brata). Rodzice darowali mojej młodszej siostrze – do jej majątku osobistego – całą zabudowaną nieruchomość (to nowo wybudowany dom wraz z małą działką), a siostra darowiznę przyjęła. Siostra z kolei ustanowiła na nabytej nieruchomości na rzecz rodziców – dożywotnio i nieodpłatnie – służebność osobistą mieszkania, polegającą na prawie korzystania z jednego pokoju, kuchni, łazienki wraz z prawem swobodnego poruszania się po całej nieruchomości, a rodzice oświadczyli, że służebność przyjmują. Ustanowiona służebność nie została wpisana do księgi wieczystej, ale rodzice mogą w każdej chwili to zrobić. Siostra moja z kolei, zobowiązuje się wypłacić – tytułem spłaty – osobie, której przysługuje roszczenie o zachowek po darczyńcach (czyli mnie), kwotę 140 tys. zł – w terminie do sierpnia 2030 r., płatną w ratach w wysokości i w terminach według uznania zobowiązanej. Moje pytania:
- Czy data sierpień 2030 r. jest datą ostateczną, kiedy siostra powinna dokonać spłaty, czyli jeśli będą to raty, to w określonej dacie powinna być zakończona spłata czy rozpoczęta?
- W przypadku mojej śmierci przed rozpoczęciem spłaty, czy siostrę dalej obowiązuje spłata darowizny wobec moich dzieci/męża? Czy powinnam sporządzić dokument/zapis umożliwiający spłatę mojej rodzinie?
- W przypadku śmierci siostry (w jej związku małżeńskim obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa), czy mąż/dzieci mają obowiązek spłaty tej darowizny mnie lub mojej najbliższej rodzinie (w przypadku mojej śmierci)? Rozumiem, że brat dziedziczy wszystko, co posiadają rodzice?
- Czy mam jakiekolwiek ruchy, by móc dopominać się sprawiedliwszego podziału majątku moich rodziców? Zawsze byliśmy i nadal jesteśmy w dobrych relacjach, ale uważam że podział nie jest sprawiedliwy.”
Odpowiedź na przedstawione pytania należy zacząć od poczynienia kilku wstępnych uwag. Po pierwsze, zgodnie z art. 942 ustawy Kodeks cywilny – testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy, a zatem rodzice powinni sporządzić dwa osobne testamenty. Po drugie, należy odróżnić sporządzenie testamentu od umowy darowizny. Przepisanie majątku w formie darowizny oznacza, iż rodzice przekazali nieruchomość młodszej siostrze już teraz, w przeciwieństwie do sytuacji, w której przekazaliby ją w testamencie, co oznaczałoby, iż przekazanie nieruchomości młodszej siostrze miałoby miejsce dopiero po śmierci rodziców.
Prawo do zachowku przysługuje …
