Co to jest subkonto w ZUS
Każdej osobie ubezpieczonej zakładamy indywidualne konto w ZUS na podstawie jej pierwszego zgłoszenia do ubezpieczeń, np. wtedy, gdy podejmuje ona pierwszą pracę. W ramach tego konta od 1 maja 2011 r. prowadzimy także subkonto.
Pierwotnie subkonto mogła mieć tylko osoba ubezpieczona, która była członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE). W 2013 r. weszły w życie zmiany w systemie emerytalnym. Począwszy od 1 lutego 2014 r., osoby, które po raz pierwszy wchodzą na rynek pracy, mogą zdecydować, czy chcą zawrzeć umowę z otwartym funduszem emerytalnym (OFE).
Jeśli taka osoba w terminie 4 miesięcy od rozpoczęcia aktywności zawodowej nie zawrze umowy z OFE, jej składki w całości zostaną zapisane na subkoncie w ZUS. Żeby mieć subkonto w ZUS, nie trzeba zatem być już członkiem OFE.
Ważne!
Decyzja, czy dana osoba chce korzystać tylko z subkonta w ZUS, czy wybiera zarówno ZUS, jak i OFE, nie jest ostateczna. Od 1 kwietnia do 31 lipca 2024 r. jest przewidziane tzw. okienko transferowe, w czasie którego osoba ubezpieczona będzie mogła ponownie wybrać, czy chce całą składkę emerytalną pozostawić w ZUS, czy też część składki przekazywać do OFE.
Ważne!
Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. nie mogą być członkami OFE. Oznacza to również, że nie mają subkonta w ZUS. Od 1 maja 2011 r. prowadzimy subkonto w ZUS:
- dla osób ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., ale przed 1 stycznia 1969 r. – jeżeli są członkami OFE,
- dla osób ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1968 r., bez względu na to, czy są członkami OFE, czy też nie.
Jaka jest wysokość składki odprowadzanej na subkonto
Obecnie na subkonto (tzw. II filar) trafia:
- 7,3% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, jeśli osoba ubezpieczona nie przystąpiła do OFE lub jest członkiem OFE, ale zdecydowała, że składka jest przekazywana wyłącznie na jej subkonto w ZUS,
- 4,38% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, jeśli osoba ubezpieczona jest członkiem OFE i zdecydowała, że składka w wysokości 2,92% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne jest przekazywana do OFE.
Jak są dzielone i wypłacane środki z subkonta
W odróżnieniu od środków zgromadzonych na indywidualnym koncie w ZUS środki z subkonta (tak jak środki z OFE) są dzielone w przypadku:
- rozwodu,
- unieważnienia małżeństwa,
- ustania wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa albo umownego wyłączenia lub ograniczenia wspólności ustawowej między posiadaczem subkonta a jego współmałżonkiem,
- śmierci osoby, dla której prowadzimy subkonto w ZUS.
W przypadku rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub ustania wspólności majątkowej:
- środki zgromadzone na subkoncie w ZUS, które przypadają byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, przekazujemy w ramach wypłaty transferowej na subkonto byłego współmałżonka (nie wypłacamy gotówki); wysokość wypłaty zależy od zapisów zawartych w dokumentach sądowych dotyczących podziału majątku wspólnego byłych współmałżonków.
W przypadku śmierci osoby, dla której prowadzimy subkonto, dochodzi do tzw. dziedziczenia środków:
- jeśli w chwili śmierci osoba posiadająca subkonto pozostawała w związku małżeńskim, współmałżonek zmarłego otrzymuje w ramach wypłaty transferowej połowę środków znajdujących na subkoncie w ZUS w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej (nie wypłacamy gotówki),
- pozostałe środki (albo wszystkie, jeśli osoba zmarła nie miała współmałżonka) przekazujemy osobom wskazanym przez osobę zmarłą, a jeśli nie ma takich osób, środki te wchodzą w skład spadku.
Jeśli osoba ubezpieczona ma subkonto w ZUS i rachunek w OFE
Jeśli osoba ubezpieczona ma subkonto w ZUS i jednocześnie jest członkiem OFE, obowiązuje zasada że podział i wypłatę środków rozpoczyna OFE. Dlatego w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek we właściwym OFE, nie w ZUS. W ciągu 14 dni od podziału, który zrealizuje OFE, OFE przesyła do nas zawiadomienie o osobach, na rzecz których podzielił środki zgromadzone na rachunku, oraz o ich udziale w tych środkach. W ten sam sposób podzielimy środki zapisane na subkoncie. Mamy na to 3 miesiące od dnia, w którym dostaniemy zawiadomienie o podziale środków z OFE.
Jeśli osoba ubezpieczona ma tylko subkonto w ZUS
Ten proces przebiega inaczej, jeżeli osoba ubezpieczona nie jest już lub nigdy nie była członkiem OFE:
- jeśli całość środków z OFE została przekazana na subkonto w ZUS w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa, osoba została wykreślona z Centralnego Rejestru Członów OFE – podział i wypłatę środków rozpoczyna ZUS;
- jeśli osoba ubezpieczona nigdy nie była członkiem OFE, ale miała subkonto w ZUS, podział i wypłatę środków rozpoczyna ZUS.
W obu przypadkach proces zrealizujemy na wniosek osoby uprawnionej. Powinna go złożyć na formularzu USS „Wniosek o transfer/wypłatę środków z subkonta osoby ubezpieczonej”. W tej sprawie nie możemy działać z urzędu, bo nie mamy takiego prawa.
Ważne!
Aby uzyskać środki z subkonta, nie trzeba korzystać z usług firm zewnętrznych. Wystarczy złożyć do nas odpowiedni wniosek. Pomocy udzielają pracownicy sal obsługi klienta w naszych placówkach lub Centrum Obsługi Telefonicznej (COT).
Dlaczego tak ważne jest wskazanie osób uprawnionych
Osoby wchodzące na rynek pracy, które nie zawarły umowy z OFE, powinny złożyć do nas pisemne oświadczenie ubezpieczonego o stosunkach majątkowych istniejących między ubezpieczonym a jego współmałżonkiem. Mogą również wskazać imiennie jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania środków po ich śmierci (na wniosku UWU „Wskazanie/ zmiana osób uprawnionych do otrzymania środków zgromadzonych na subkoncie ubezpieczonego”). Jeśli tego nie zrobią, to w przypadku śmierci osoby, dla której prowadzimy subkonto w ZUS, środki z tego subkonta wejdą w skład spadku. Osoba ubezpieczona może wprowadzać zmiany w złożonym przez siebie wskazaniu. Zmiana może dotyczyć np. osób uprawnionych lub ich udziału w środkach.
Ważne!
Osobą uprawnioną do otrzymania środków zgromadzonych na subkoncie w ZUS może być nie tylko członek rodziny osoby ubezpieczonej, ale także każda osoba fizyczna, np. przyjaciel.
Jeśli osoba ubezpieczona złożyła do nas informację o tym, kogo wskazuje do otrzymania środków zgromadzonych na swoim subkoncie w ZUS, to po jej śmierci zawiadamiamy osoby uprawnione o tym, że mogą złożyć wniosek o wypłatę środków. Ta sama zasada obowiązuje, gdy informację o osobach uprawnionych do dziedziczenia środków otrzymamy z OFE po zakończeniu realizacji suwaka bezpieczeństwa (czyli po zwrocie wszystkich środków z OFE na subkonto w ZUS), jeśli osoba ubezpieczona złożyła takie wskazanie w OFE. Dlatego warto na bieżąco aktualizować dane osób uprawnionych do dziedziczenia środków.
Osoby, które są członkami OFE, powinny zgłosić w OFE wszelkie zmiany dotyczące osób uprawnionych, nawet jeśli zadecydowały, że nie będą już odprowadzać składek do OFE.
Czy jest termin na zwrócenie się do ZUS o podział środków po śmierci osoby, dla której ZUS prowadzi subkonto
Nie ma takiego terminu. Wniosek nie jest ograniczony w czasie.
Co się dzieje ze środkami z subkonta w momencie przejścia osoby ubezpieczonej na emeryturę
Jeśli osoba ubezpieczona w momencie, w którym osiągnęła powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), rezygnuje z aktywności zawodowej i przechodzi na emeryturę, to środki zgromadzone na jej subkoncie w ZUS, które uzyskała z tytułu tej aktywności, uwzględniamy w podstawie przyznanego jej świadczenia emerytalnego.
Inaczej jest w przypadku osób ubezpieczonych, które korzystają z tzw. emerytur wcześniejszych. Środki zgromadzone na ich rachunku w OFE i zapisane na subkoncie w ZUS przekazywane są na dochody budżetu państwa. Jest to warunek niezbędny do tego, aby mogły one uzyskać tego rodzaju świadczenia.
Co to jest wypłata gwarantowana z ZUS
Wypłata gwarantowana to jednorazowe świadczenie pieniężne wypłacane osobom uposażonym po śmierci emeryta, który nabył prawo do emerytury docelowej po osiągnięciu wieku 65 lat i miał subkonto w ZUS.
Wskazana przez emeryta osoba uposażona nabywa prawo do całości albo części wypłaty gwarantowanej, jeżeli śmierć emeryta nastąpiła w ciągu 3 lat od miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłaciliśmy mu emeryturę.
Jeżeli emeryt nie wskaże żadnej osoby uposażonej, to oznacza, że osobą uposażoną jest jego współmałżonek, pod warunkiem że w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim we wspólności majątkowej. W pozostałych przypadkach wypłata gwarantowana wchodzi w skład spadku.
Emeryt może w każdym czasie zmienić swoją poprzednią dyspozycję i wskazać inne osoby uposażone.
Jeśli emeryt chce wskazać inne osoby uposażone niż:
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
- małżonek (wdowa i wdowiec),
- rodzice (za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające),
może to zrobić tylko wtedy, jeśli uzyska pisemną zgodę swojego współmałżonka. Dlatego tak ważne jest, aby na bieżąco aktualizować dane osób uposażonych
ZUS
