Ministerstwo Finansów regularnie publikuje objaśnienia dot. dokumentacji cen transferowych. Jest to wynik prac powołanego do życia Forum Cen Transferowych, albo będąc bardziej precyzyjnym – wynik niejasnych regulacji w tym zakresie, które Forum stara się doprecyzowywać. Problem w tym, że kolejne nowelizacje przepisów tej sytuacji nie zmieniły i podatnicy mogą właśnie zapoznać się z interpretacją ogólną samej transakcji kontrolowanej.
Ceny transferowe wciąż pod słynną „lupą fiskusa”
Jeżeli ktoś myślał, że najbliższy rok będzie niósł za sobą obowiązek aktualizacji dokumentacji podatkowej, a w najgorszym wypadku dołączenie kolejnych nowych transakcji – jest w błędzie. Oprócz zmiany przepisów o rajach podatkowych, początek kwietnia to trzy komunikaty Ministerstwa Finansów:
- Konsultacje podatkowe: definicja transakcji kontrolowanej dla potrzeb cen transferowych
- Objaśnienia podatkowe dotyczące korekty cen transferowych
- Objaśnienia podatkowe dot. metody porównywalnej ceny niekontrolowanej.
W dzisiejszej publikacji chcielibyśmy zwrócić uwagę na pierwszy z punktów – konsultacje w temacie transakcji kontrolowanej.
Definicja transakcji kontrolowanej dla potrzeb cen transferowych
Ministerstwo ogłosiło rozpoczęcie konsultacji podatkowych projektu interpretacji ogólnej Ministra Finansów w sprawie jednego z najbardziej kluczowych zagadnień w obszarze cen transferowych – transakcji kontrolowanej. Centralnym elementem definicji transakcji kontrolowanej są działania o charakterze gospodarczym, które należy identyfikować na podstawie rzeczywistych zachowań stron i których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań. Nadrzędnym elementem determinującym istnienie bądź brak istnienia transakcji kontrolowanej jest ocena, czy mamy do czynienia z działaniami o charakterze gospodarczym.
Elementem niezbędnym do zidentyfikowania istnienia transakcji kontrolowanej jest również wymóg, aby warunki działań o charakterze gospodarczym zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań. Dopiero łączne spełnienie ww. warunków prowadzi do stwierdzenia, że podejmowane działania stanowią transakcję kontrolowaną. Działania takie należy identyfikować na podstawie rzeczywistych zachowań stron, gdyż to one determinują faktyczną treść transakcji kontrolowanej.
Na pierwszy rzut oka interpretacja nie wprowadza nic nowego, a już na pewno – nie wywraca porządku do góry nogami.
Warunki działań ustalone lub narzucone w wyniku powiązań
W dalszej części projektu interpretacji ogólnej, autorzy skupiają się na wszystkich elementach definicji transakcji kontrolowanej:
Działanie o charakterze gospodarczym
Na podstawie definicji działalności gospodarczej, m.in. tej sformułowanej w Prawie Przedsiębiorców, należy stwierdzić, że działalnością gospodarczą jest m.in. działalność:
- w celu zarobkowym (nastawienie na zysk, uzasadnienie majątkowe)
- w ramach zorganizowanej struktury (ciągłość, częstotliwość, powtarzalność vs. jednorazowość)
- o charakterze niezależnym (samodzielnym).
Rzeczywiste zachowania stron
Przy ocenie rzeczywistego charakteru zachowań stron należy brać pod uwagę istnienie uzasadnionych przyczyn ekonomicznych określonego działania. Zachowania „rzeczywiste” to zachowania faktyczne, czyli faktycznie dokonywane przez strony, w tym znaczeniu termin „rzeczywiste” należy również rozumieć jako transakcje zrealizowane, faktycznie zrealizowane, a nie tylko takie, które widnieją w treści – przykładowo – umów.
I w tym momencie dochodzimy do najważniejszego fragmentu, a mianowicie:
Warunki działań ustalone lub narzucone w wyniku powiązań
W tym miejscu interpretacja wprowadza bardzo niejasny fragment. Aby bowiem można było mówić o transakcji kontrolowanej nie jest wystarczające, żeby działania o charakterze gospodarczym zostały dokonane przez podmioty powiązane. Konieczne jest, aby warunki takich działań zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.
Oznacza to np. sytuację, w której działania będą miały charakter gospodarczy i będą dokonane między podmiotami powiązanymi, lecz mimo to nie będą stanowiły transakcji kontrolowanej. Warunki takich działań nie będą bowiem ustalone lub narzucone w wyniku powiązań. Zastanowić się należy wobec tego, kiedy transakcja jest realizowana na warunkach ustalonych lub narzuconych w wyniku powiązań.
Pojęcie „transakcja kontrolowana” obejmuje transakcje spełniające przesłanki z ustaw o podatkach dochodowych (definicja transakcji kontrolowanej), niezależnie od tego, czy są realizowane na warunkach zgodnych z zasadą ceny rynkowej (arm’s length principle, ALP), czy też niezgodnie z tą zasadą. Zarówno transakcje na warunkach zgodnych z ALP (warunki transakcji ustalone w wyniku powiązań), jak i na warunkach niezgodnych z zasadą ALP (warunki transakcji narzucone w wyniku powiązań) mogą stanowić transakcję kontrolowaną.
Sens powyższego można poprzeć przykładem. Jeżeli identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron działania o charakterze gospodarczym są determinowane przepisami prawa (w tym gdy wynikają z wymaganej przepisami umowy między stronami czy innych czynności prawnych lub faktycznych), to nie jest spełniona przesłanka, aby warunki podejmowanych działań (np. na poziomie spółka – wspólnik) były ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.
A to oznacza, że jeżeli warunki działań o charakterze gospodarczym nie są ustalone lub narzucone w wyniku powiązań, to nie można uznać, że dane działanie stanowi transakcję kontrolowaną – a zatem, co do zasady, nie podlega obowiązkowi sporządzenia dokumentacji podatkowej.
Projekt interpretacji posługuje się przykładem dopłaty do spółki. Skoro Kodeks spółek handlowych reguluje instytucję dopłat, a wspólnicy spółki zobowiązani do ich wniesienia na podstawie umowy spółki nie mają obiektywnie wpływu na ich wysokość, to takie zdarzenie nie powinno zostać uznane za transakcję kontrolowaną.
A co z rajami podatkowymi?
Jednocześnie przypominamy, że od stycznia 2021 r. zmieniły się przepisy w zakresie dokumentacji cen transferowych dla transakcji realizowanych z rajami podatkowymi. Do końca 2020 roku podatnicy mieli obowiązek dokumentacyjny w sytuacji, gdy dokonywali zapłaty należności na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, bez względu na powiązania pomiędzy kontrahentami. Jednak od 1 stycznia, do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych będą obowiązani podatnicy:
- dokonujący transakcji z podmiotem niepowiązanym mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli wartość tej transakcji za rok podatkowy przekracza 100.000 zł
- dokonujący transakcji z podmiotem powiązanym lub niepowiązanym, jeżeli rzeczywisty właściciel należności ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy przekracza 500.000 zł.
Na podatnikach spoczywa obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej dla podmiotów, którzy dokonują transakcji z podmiotem (powiązanym lub niepowiązanym), a rzeczywisty właściciel należności ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.
Co bardzo istotne, powyższe bazuje na domniemaniu, że rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli druga strona transakcji, dokonuje w roku podatkowym lub roku obrotowym rozliczeń z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Oznacza to konieczność weryfikacji statusu kontrahenta jako rzeczywistego właściciela oraz miejsca ich lokalizacji, mając na uwadze konieczność dochowania należytej staranności.
Jakub Czerski – Tax Manager
Accace Sp. z o.o. Warszawa
