Uprawnienia przedsiębiorcy z tytułu opłacania składek na ZUS

Jakie składki przedsiębiorca rozlicza i opłaca za siebie

Jako przedsiębiorca musisz rozliczać i opłacać do ZUS składki za siebie na:

• ubezpieczenia społeczne, z których obowiązkowe są: ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, a dobrowolne jest ubezpieczenie chorobowe
• Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS)
• ubezpieczenie zdrowotne.

Pamiętaj! Przedsiębiorcy, którzy zaczynają działalność lub osiągają niewielkie przychody, mają prawo do ulg, dzięki którym składka opłacana do ZUS może być niższa od standardowej. Zanim zaczniesz płacić składki ZUS, sprawdź, czy nie przysługują ci ulgi.

Przyszła emerytura

Jeśli opłacasz składki emerytalne, to tym samym odkładasz środki na przyszłą emeryturę.

Pamiętaj, że wysokość przyszłej emerytury zależy od:

• wysokości twoich składek w okresie prowadzenia działalności i poza tym okresem
• długości okresu, w którym opłacasz składki z działalności gospodarczej i poza nią.

Wysokość składek przedsiębiorców nie zależy od tego, ile uda im się zarobić w danym miesiącu, a od zadeklarowanej w ZUS kwoty. Najczęściej jest to 60% przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia. Jeśli zadeklarowana kwota jest niższa, bo na przykład korzystasz z preferencyjnych składek ZUS lub Małego ZUS Plus, to oznacza, że w okresie płacenia niższych składek odkładasz mniej na przyszłą emeryturę.

Pamiętaj! Możesz w każdej chwili zadeklarować do ZUS wyższą kwotę i płacić wyższe składki, żeby w przyszłości mieć wyższe świadczenia emerytalne.

Przedsiębiorcy przechodzą na emeryturę na takich samych zasadach jak pracownicy. ZUS ustali ci prawo do emerytury, jeżeli złożysz wniosek o emeryturę. Prawo do tego świadczenia uzyskasz po wydaniu przez ZUS decyzji w tej sprawie.

Składki na ubezpieczenia społeczne musisz płacić do momentu zakończenia działalności.

Twoja sytuacja zmieni się, jeśli po uzyskaniu prawa do emerytury nadal zechcesz prowadzić działalność gospodarczą. W takiej sytuacji:

• nie musisz odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne – są dobrowolne
• masz obowiązek płacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Są jednak wyjątki, kiedy emeryt przedsiębiorca nie musi płacić nawet składki zdrowotnej. Dzieje się tak, gdy jego świadczenie emerytalne jest niższe niż obowiązujące minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2022 roku – 3010 zł), a dodatkowo emeryt przedsiębiorca:

• uzyskuje niewielkie przychody z tytułu działalności, to znaczy nieprzekraczające miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury
• opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Od 1 marca 2021 roku minimalna emerytura wynosi 1250,88 zł brutto.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Opłacanie składek rentowych powoduje, że w razie całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy będziesz uprawniony do pobierania renty, o ile spełnisz łącznie następujące warunki:

• zostaniesz uznany za niezdolnego lub niezdolną do pracy przez orzecznika ZUS
• będziesz mieć wymagany okres składkowy i nieskładkowy stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy
• twoja niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych (w okresie zatrudnienia, okresie ubezpieczenia) lub nieskładkowych (na przykład w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
• nie masz ustalonego prawa do emerytury lub nie spełniasz warunków do uzyskania emerytury.

W określonych sytuacjach nie trzeba spełnić wszystkich tych wymagań. Stanie się tak, gdy:

• niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy – wtedy nie jest konieczne spełnienie wymogu posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego
• niezdolność do pracy dotyczy osoby całkowicie niezdolnej do pracy, czyli nie dotyczy osoby wnioskującej o rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, która udowodniła już, że posiada okres składkowy i nieskładkowy (w przypadku kobiety – 20 lat, a w przypadku mężczyzny – 25 lat) – w takich sytuacjach nie ma obowiązku spełnienia wymogu powstania niezdolności do pracy w okresie składkowym lub nieskładkowym albo w ciągu 18 miesięcy po ustaniu tych okresów.

Osoby, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty, mogą podjąć dodatkową pracę lub założyć własną działalność gospodarczą.

Osoba prowadząca działalność gospodarczą, posiadająca ustalone prawo do renty:

• obowiązkowo opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne
• może dobrowolnie zgłosić się do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, nie ma jednak obowiązku odprowadzania składek z tego tytułu. ZUS obejmie taką osobę ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym na jej wniosek
• opłaca obowiązkowo składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, jeśli ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ten obowiązek ciąży na przedsiębiorcy do czasu, kiedy zostanie ustalone dla niego uprawnienie do emerytury.

Zasiłek macierzyński i rodzicielski

Kiedy przedsiębiorca ma prawo do zasiłku

Za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego przedsiębiorcom przysługuje zasiłek macierzyński płatny przez ZUS. Prawo do zasiłku mają jednak tylko ci przedsiębiorcy, którzy są objęci ubezpieczeniem chorobowym i dobrowolnie opłacali składki na to ubezpieczenie.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego przysługuje, gdy w okresie ubezpieczenia chorobowego:

• urodzisz dziecko
• przyjmiesz na wychowanie dziecko (w wieku do 7. roku życia lub 10. roku życia w przypadku dziecka, które ma odroczony obowiązek szkolny) i wystąpisz do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie
• przyjmiesz dziecko – w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10. roku życia – na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej).

Ważne! W przypadku zasiłku macierzyńskiego nie obowiązuje okres wyczekiwania – zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego urodziła dziecko, czyli zasiłek przysługuje, jeżeli kobieta przystąpi do ubezpieczenia chorobowego przed dniem porodu.

W okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego możesz nadal prowadzić działalność i uzyskiwać przychody. Podlegasz wtedy tylko obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, natomiast nie masz obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe). Składki będzie opłacać ZUS – obejmie cię ubezpieczeniami społecznymi z tytułu pobierania zasiłku.

Na własny wniosek możesz przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w ramach działalności gospodarczej, co będzie wiązało się z koniecznością dodatkowego uiszczania składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego opłacasz tylko składkę zdrowotną i wykazujesz ją w comiesięcznej deklaracji ZUS DRA. Nie musisz składać deklaracji, gdy nic się nie zmieni w stosunku do miesiąca poprzedniego, a do podstawy wymiaru składki zdrowotnej zadeklarujesz jej minimalną (standardową) wysokość.

Ważne! Jeśli twój zasiłek macierzyński nie przekracza miesięcznie 1000 zł, nie musisz opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Ile trwają urlopy macierzyński i rodzicielski

Długość pobierania przez przedsiębiorcę zasiłku macierzyńskiego jest taka sama jak w przypadku pracownika i wynosi:

• 20 tygodni (140 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka
• 31 tygodni (217 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci
• 33 tygodnie (231 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie trojga dzieci
• 35 tygodni (245 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie czworga dzieci
• 37 tygodni (259 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie pięciorga i więcej dzieci.

6 tygodni prawa do zasiłku macierzyńskiego można wykorzystać jeszcze przed porodem, a kolejne po narodzinach dziecka. Po spędzeniu 14 tygodni z dzieckiem, kobieta może wrócić do pracy, a pozostałe 6 tygodni prawa do zasiłku macierzyńskiego – przekazać ojcu dziecka. Ojciec dziecka będzie otrzymywał zasiłek macierzyński, o ile opłacał dobrowolne składki chorobowe.

Po okresie urlopu macierzyńskiego pracownikom przysługuje urlop rodzicielski, trwający maksymalnie 32 tygodnie w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka lub 34 tygodnie w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci. Analogicznie przez takie same okresy przedsiębiorca może pobierać zasiłek macierzyński.

Prawo do pobierania przez przedsiębiorcę zasiłku macierzyńskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka trwa łącznie 52 tygodnie.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Wysokość zasiłku macierzyńskiego, który będziesz otrzymywać w czasie urlopu, zależy od wysokości opłacanych składek (od zadeklarowanej podstawy, od której oblicza się składki) w okresie ostatnich 12 miesięcy przez rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego.

Jeśli przed porodem lub przyjęciem dziecka, a momentem rozpoczęcia płacenia składek na ubezpieczenie chorobowe nie upłynęło 12 miesięcy, zasiłek macierzyński zostanie obliczony na podstawie pełnych miesięcy kalendarzowych, za które było płacone ubezpieczenie.

Przedsiębiorcy, których miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych miałaby być niższa od świadczenia rodzicielskiego, czyli od 1000 zł, otrzymają podwyższenie zasiłku macierzyńskiego do wysokości 1000 zł.

Pamiętaj! Jednorazowa wpłata wyższej składki nie spowoduje wzrostu wypłacanego zasiłku. Aby otrzymać wysoki zasiłek liczony od pełnej zadeklarowanej podstawy, należy odprowadzać składkę chorobową w wyższej wysokości przez pełne 12 miesięcy.

Wysokość wypłacanego zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego zależy od momentu złożenia deklaracji dotyczącej chęci skorzystania z urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego:

• jeśli w ciągu 21 dni od porodu złożysz do ZUS deklarację chęci skorzystania od razu z zasiłku przez okres 52 tygodni, czyli za czas odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu pracownika – zasiłek będzie wypłacany w wysokości 80% podstawy
• jeśli w ciągu 21 dni od porodu nie złożysz do ZUS deklaracji chęci skorzystania z zasiłku macierzyńskiego przez okres 52 tygodni, to:
• przez okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownika będziesz otrzymywać zasiłek w wysokości 100% podstawy
• przez okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego zasiłek będzie wynosić 60% podstawy.

Ważne! Jeśli opłacasz Mały ZUS Plus lub płacisz preferencyjne składki na ZUS, podstawa naliczania twojego zasiłku macierzyńskiego czy rodzicielskiego jest niższa, a tym samym uzyskasz niższą kwotę zasiłku macierzyńskiego czy rodzicielskiego.

Jak uzyskać zasiłek macierzyński

Jeśli chcesz uzyskać zasiłek macierzyński, musisz zgłosić się do ZUS i złożyć dokumenty, na których podstawie ZUS wyda decyzję.

Zasiłek dostaniesz nie później niż w ciągu 30 dni od stwierdzenia przez ZUS uprawnień do zasiłku. Jeśli ZUS wszcznie postępowanie wyjaśniające, na czas jego trwania wypłata twojego zasiłku macierzyńskiego najprawdopodobniej zostanie wstrzymana. Do wypłaty dojdzie dopiero po tym, gdy ZUS wyda pozytywną decyzję w twojej sprawie. Może się jednak zdarzyć, że ZUS zakwestionuje twoje prawo do zasiłku lub obniży jego wysokość. Wówczas, żeby otrzymać zasiłek w pełnej wysokości lub w ogóle, musisz złożyć odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Aby dopełnić wszystkich formalności:

• od pierwszego dnia pobierania zasiłku macierzyńskiego wyrejestruj się z ubezpieczeń społecznych (korzystając z formularza ZUS ZWUA)
• zgłoś się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (na formularzu ZUS ZZA) – dopiero po przyznaniu przez ZUS prawa do zasiłku.

Urlop ojcowski

Możesz skorzystać z urlopu ojcowskiego, jeżeli opłacasz składki na ubezpieczenie chorobowe, które jest dobrowolne.

Urlop ojcowski przedsiębiorcy trwa 14 dni (dwa tygodnie), ale nie musi być wykorzystany jednorazowo. Można go podzielić na dwa odrębne urlopy, przy czym każdy z nich nie może trwać krócej niż tydzień.

Urlop ojcowski przysługuje nie dłużej niż:

• do ukończenia przez dziecko 24 miesięcy życia
• do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 10. roku życia.

Ojciec dziecka może skorzystać z dwutygodniowego urlopu ojcowskiego, gdy matka dziecka korzysta jednocześnie z urlopu macierzyńskiego. W okresie urlopu ojcowskiego ZUS wypłaca zasiłek. Przedsiębiorca może pomniejszyć składki wpłacane na ubezpieczenie społeczne w okresie trwania urlopu ojcowskiego.

Świadczenie rodzicielskie

Przedsiębiorcy, którzy nie pobierają zasiłku macierzyńskiego, mogą ubiegać się o świadczenie rodzicielskie w wysokości 1000 zł miesięcznie.

Jest ono płatne przez 52 tygodnie, a w przypadku urodzenia wieloraczków albo przysposobienia lub objęcia opieką więcej niż jednego dziecka okres ten wynosi do 71 tygodni.

Wniosek o przyznanie świadczenia należy złożyć w ciągu trzech miesięcy od urodzenia dziecka. Wniosek składa w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej, właściwym dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy.

Ważne! Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli co najmniej jeden z rodziców dziecka otrzymuje zasiłek macierzyński.

Urlop wychowawczy przedsiębiorcy

Możesz skorzystać z trzyletniego urlopu w celu osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem na takich samych zasadach jak pracownicy korzystają z urlopu wychowawczego. Na okres tego urlopu musisz zawiesić lub zamknąć działalność gospodarczą.

Okres urlopu wychowawczego wlicza się od okresu zatrudnienia (stażu pracy), co ma wpływ na wysokość przyszłej emerytury. W tym okresie twoje składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne będą pokrywane z budżetu państwa.

Nie otrzymujesz jednak żadnego świadczenia z ZUS.

To, jakie składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne będą pokrywane z budżetu państwa, zależy od twojego stażu:

• jeśli prowadziłeś lub prowadziłaś działalność gospodarczą i byłeś lub byłaś ubezpieczona z tego tytułu co najmniej przez 6 miesięcy, budżet państwa pokryje twoje składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne, a podstawę wymiaru składek finansowanych przez budżet państwa będzie stanowić kwota równa 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (czyli tak samo jak przy standardowych składkach na ZUS)
• jeśli prowadziłeś lub prowadziłaś działalność gospodarczą i byłeś ubezpieczony lub byłaś ubezpieczona z tego tytułu krócej niż 6 miesięcy, budżet państwa sfinansuje jedynie twoją składkę emerytalną. Podstawę wymiaru składki będzie stanowić 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W tej sytuacji nie podlegasz ubezpieczeniu rentowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Świadczenie chorobowe

Jeśli zgłosisz się dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego i będziesz terminowo opłacać składki na to ubezpieczenie, zyskasz prawo do:

• zasiłku chorobowego
• zasiłku opiekuńczego
• świadczenia rehabilitacyjnego.

Zasiłek chorobowy

Prawo do zasiłku chorobowego przedsiębiorca uzyskuje dopiero po upływie okresu wyczekiwania, który wynosi 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do tego okresu zaliczają się poprzednie okresy ubezpieczeń (na przykład jeśli przed założeniem firmy przedsiębiorca pracował na etacie), ale pod warunkiem, że:

• przerwa pomiędzy ubezpieczeniami nie przekroczyła 30 dni lub
• przerwa pomiędzy ubezpieczeniami była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Oznacza to, że nawet jeśli zgłosisz się do ubezpieczenia chorobowego, nie możesz od razu liczyć na zasiłek chorobowy z ZUS. Jeśli zgłosisz się do ubezpieczenia chorobowego i wcześniej nie byłeś ubezpieczony, a po kilku dniach zachorujesz – nie otrzymasz zasiłku.

Uwaga! W przypadku zasiłku macierzyńskiego nie obowiązuje okres wyczekiwania – zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego urodziła dziecko, czyli zasiłek przysługuje, jeżeli kobieta przystąpi do ubezpieczenia chorobowego przed dniem porodu.

Drugim warunkiem prawa do zasiłku chorobowego jest terminowe opłacanie składek. Jeżeli nie zapłacisz w terminie składki, zostaniesz wyrejestrowany z dobrowolnego ubezpieczenia od 1. dnia miesiąca, za który nie opłaciłeś w terminie należnej składki. W praktyce oznacza to, że od tego miesiąca – niezależnie, czy kolejne składki zostaną przez ciebie opłacone w terminie – nie będziesz objęty ubezpieczeniem chorobowym. Dodatkowo stracisz prawo do zasiłku chorobowego na okres 3 miesięcy.

Jak dostać zasiłek chorobowy

Jeśli masz zwolnienie lekarskie i chcesz otrzymać zasiłek chorobowy, musisz przekazać do ZUS wypełniony formularz ZUS Z-3b (Zaświadczenie płatnika składek).

Pamiętaj! Zwolnienia lekarskie wystawione elektronicznie są automatycznie przekazywane do ZUS.

Na przekazanie formularza masz 7 dni od daty wystawienia zwolnienia. Dokumenty można wysłać elektronicznie lub za pośrednictwem poczty. Elektronicznie można to zrobić poprzez wprowadzenie formularza ZUS Z-3b w systemie PUE ZUS. Jeżeli dokumenty wysyłasz pocztą, decyduje data stempla pocztowego.

ZUS jest zobowiązany do wypłaty zasiłku w ciągu 30 dni od daty otrzymania dokumentów. Jeżeli ZUS spóźnia się z wypłatą zasiłku, możesz żądać zapłaty odsetek ustawowych.

Ile wynosi zasiłek chorobowy

Podstawę do obliczania wysokości zasiłku chorobowego stanowi średnia zadeklarowana przez ciebie podstawa wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy, pomniejszona o wskaźnik w wysokości 13,71%.

Zasiłek może wynieść:

• 80% podstawy wymiaru zasiłku za okres niezdolności do pracy
• 70% za okres pobytu w szpitalu
• 100%, gdy:
• choroba przypada w czasie ciąży
• niezdolność powstała z powodu wypadku w drodze do pracy lub z pracy
• konieczne jest poddanie się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek tkanek i narządów.

Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, w tym za dni wolne od pracy.

Uwaga! Od kwoty zasiłku jest potrącana zaliczka na podatek dochodowy w wysokości 17%.

Prawo do obniżenia podstawy składek

Jeśli zachorowałeś lub zachorowałaś i przysługiwał ci zasiłek chorobowy, masz prawo do pomniejszenia podstawy składek na ubezpieczenia społeczne za okres, w którym z powodu choroby nie prowadziłeś działalności. Podstawę obniżasz proporcjonalnie do liczby dni, za które pobierałeś lub pobierałaś zasiłek (podstawę dzielisz przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, w którym nastąpiła choroba, a następnie mnożysz przez liczbę dni, w których pracowałeś/nie przebywałeś na zwolnieniu).

Prawa do pomniejszenia podstawy składek za czas choroby nie mają osoby, które zadeklarowały podstawę wyższą niż minimalna (standardowa) wysokość składek.

Pamiętaj, że prawo do obniżenia podstawy wysokości składek masz tylko wtedy, jeśli masz stwierdzone prawo do zasiłku chorobowego (i otrzymasz z ZUS ten zasiłek). Nie wystarczy rejestracja do ubezpieczeń i otrzymanie zwolnienia lekarskiego. Dlatego z rozliczeniem składek od obniżonej podstawy najlepiej poczekać do momentu, w których otrzymasz świadczenia z ZUS.

Uwaga! Możliwość zmniejszenia podstawy dotyczy tylko składek na ubezpieczenie społeczne. Składka zdrowotna jest zawsze płatna w całości, niezależnie od liczby dni przebywania na zwolnieniu.

Świadczenie rehabilitacyjne

Po upływie terminu zasiłku chorobowego, który może trwać maksymalnie 182 dni (270 dni w przypadku gruźlicy lub choroby w ciąży), jeśli przedsiębiorca nadal jest niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, lekarz z ZUS może przyznać świadczenie rehabilitacyjne. Świadczenie nie może trwać dłużej niż 12 miesięcy.

Świadczenie rehabilitacyjne wynosi:

• 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy
• 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres
• 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za cały okres, jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży.

Jeśli w ciągu 12 miesięcy nie nastąpi powrót do pełnej zdolności do pracy, chory może wnioskować o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Może to także zrobić przed pobieraniem świadczenia rehabilitacyjnego.

Świadczenie opiekuńcze

Jeśli jesteś zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego, masz również prawo do opieki nad:

• dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku
• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem
• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki
• pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje także przy konieczności osobistego sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny (maksymalnie 14 dni w ciągu roku).

Za członków rodziny uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku. Zasiłek nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, którzy mogą zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem do 2 lat.

Świadczenie wypadkowe

Jeśli ulegniesz wypadkowi w trakcie wykonywania obowiązków związanych z prowadzeniem działalności (wypadkowi przy pracy) i w skutek tego wypadku nie możesz pracować, masz prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.

Wypadek przy pracy

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z wykonywaniem zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i miało miejsce w okresie ubezpieczenia wypadkowego.

Przedsiębiorca nie otrzyma świadczeń, jeśli:

• wyłączną przyczyną wypadku było świadome albo wynikające z niedbalstwa naruszenie przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia
• przyczynił się w znacznym stopniu do wypadku będąc, w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Jeśli w dniu wypadku ubezpieczony przedsiębiorca ma zaległości z opłatą składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł, nie ma prawa do świadczeń do czasu spłaty całości zadłużenia. Zadłużenie musi spłacić najpóźniej w ciągu pół roku od dnia wypadku. W innym wypadku straci prawo do świadczeń.

Co zrobić w razie wypadku i gdzie go zgłosić

W razie wypadku należy powiadomić właściwą ze względu na siedzibę firmy jednostkę terenową ZUS. To ona ustala okoliczności i przyczyny wypadku. Dokumentacja wypadkowa obejmuje:

• zawiadomienie o wypadku
• zapis wyjaśnień poszkodowanego przedsiębiorcy
• informacje uzyskane od świadków wypadku
• inne dowody dotyczące wypadku pozwalające na ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku, na przykład dokumenty z oględzin miejsca wypadku.

ZUS po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku i zgromadzeniu dokumentacji wypadkowej, w terminie 14 dni sporządza kartę wypadku. Poszkodowany ma prawo wnieść zastrzeżenia do treści zawartej w karcie wypadku.

Jeżeli w karcie wypadku ZUS wskazuje, że wypadek jest wypadkiem przy pracy, poszkodowanemu przedsiębiorcy przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. Świadczenia są przyznawane na wniosek przedsiębiorcy lub upoważnionego/uprawnionego członka rodziny.

Z tytułu wypadku przy pracy przysługują następujące świadczenia:

• zasiłek chorobowy – dla ubezpieczonego, który w wyniku wypadku jest niezdolny do pracy
• świadczenie rehabilitacyjne – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy
• jednorazowe odszkodowanie – przysługuje za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje lekarz orzecznik po przebytym przez przedsiębiorcę leczeniu i rehabilitacji.

Jeśli wypadek wydarzy się w drodze do pracy lub z pracy, przedsiębiorca może otrzymać świadczenia z ubezpieczenia chorobowego (zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne), ale tylko, jeśli w dniu wypadku podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

zxc, biznes.gov