Od dnia 31 marca br. obowiązują nowe regulacje wprowadzone ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 568), przewidujące m.in. działania pomocowe dla przedsiębiorców w postaci świadczeń na ochronę etatów oraz na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników.
Wspomniana powyżej ustawa, nazywana często tarczą antykryzysową, stanowi w istocie obszerną nowelizację do funkcjonującego już aktu prawnego, jakim jest ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374, ze zm.). Faktem jest natomiast, że to ustawa nowelizująca z dnia 31 marca 2020 r. (Dz.U. poz. 568), zwana dalej „ustawą antykryzysową”, zawiera unormowania umożliwiające przedsiębiorcy – przy spełnieniu określonych warunków – uzyskanie pomocy finansowej ze środków publicznych.
Do kogo są adresowane rozwiązania ochronne przewidziane w ustawie antykryzysowej?
Pomoc w ramach ustawy antykryzysowej jest adresowana do przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 15g ust. 1 tej ustawy, a zatem do przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, z późn. zm.), u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19. W tym miejscu warto odnieść się do definicji pojęcia „przedsiębiorca” określonej w ustawie – Prawo przedsiębiorców. Przedsiębiorcą jest zatem osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca wskazany w art. 15g ust. 1 ustawy antykryzysowej może zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19, na zasadach określonych w art. 15g ust. 7 i 10 ustawy antykryzysowej.
Jakie warunki wstępne musi spełniać przedsiębiorca, aby otrzymać pomoc?
Przedsiębiorca, który zamierza uzyskać pomoc, musi spełniać kryteria, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 669). Oznacza to, że przedsiębiorca nie może zalegać w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP lub Fundusz Pracy, z wyjątkiem przypadku gdy:
- zadłużony przedsiębiorca zawarł umowę z ZUS lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności albo
- zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP lub FP powstało w okresie spadku obrotów gospodarczych, a przedsiębiorca dołączył do wniosku o przyznanie świadczeń plan spłaty zadłużenia uprawdopodabniający poprawę kondycji finansowej przedsiębiorcy i pełna spłatę zaległości w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP lub FP, wraz z kopią wniosku do ZUS o rozłożenie na raty należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek.
Ponadto wobec przedsiębiorcy nie mogą zachodzić przesłanki do ogłoszenia upadłości, o których mowa w art. 11 lub art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 2344, z późn. zm.).
Jednocześnie w ustawie antykryzysowej zawarto ważne zastrzeżenie, mianowicie pomoc może być udzielona przedsiębiorcy, który nie zalega w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP lub FP albo Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.
Należy podkreślić, że przedsiębiorca może otrzymać pomoc z FGŚP wyłącznie w przypadku, jeśli nie uzyskał pomocy w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy.
Pojęcie wyrażenia „pracownik” w ustawie antykryzysowej
Ustawa antykryzysowa definiuje – w art. 15g ust. 4 – pojęcie wyrażenia „pracownik”. Otóż, w rozumieniu cyt. ustawy pracownikiem, o którym mowa w art. 15g ust. 1 tej ustawy jest osoba fizyczna, która zgodnie z przepisami polskiego prawa pozostaje z pracodawcą w stosunku pracy. Przepis art. 15g ust. 1 cyt. ustawy stosuje się odpowiednio do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145, ze zm.) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo która wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.
Środki na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników
Przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 15g ust. 1 ustawy antykryzysowej przysługują środki z FGŚP na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266, ze zm.) od przyznanych świadczeń pomocowych wskazanych w art. 15g ust. 1 omawianej ustawy (art. 15g ust. 2 ustawy antykryzysowej).
