Zatrudnienie niani na podstawie umowy uaktywniającej pozwala na otrzymanie znaczącego dofinansowania do składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne niani. Korzyści z zawarcia takiej umowy mogą być obopólne – rodzice zapewniają opiekę swojemu dziecku (do 3 roku lub wyjątkowo 4 roku życia), niania zyskuje ubezpieczenie i wiążące się z nim podstawowe korzyści.
Podstawa wymiaru składek nie wyższa niż połowa minimalnego wynagrodzenie
Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe niań obliczone od podstawy, którą stanowi kwota nie wyższa niż połowa minimalnego wynagrodzenia, finansuje budżet państwa za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Składki są finansowane przez budżet państwa niezależnie od tego czy niania podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo czy dobrowolnie.
W przypadku, gdy niania nie wykonuje pracy przez część miesiąca, z uwagi, np. na pobieranie zasiłku chorobowego, proporcjonalnemu zmniejszeniu podlega podstawa wymiaru składek finansowanych z budżetu państwa.
W przypadku, gdy rodzice zawrą w tym samym okresie umowy uaktywniające z kilkoma nianiami, składki z budżetu państwa będą finansowane przez budżet państwa jedynie za jedną z nich.
W sytuacji zawarcia następnej umowy na opiekę nad kolejnym dzieckiem tych samych rodziców, składki będą finansowane przez budżet państwa przez cały okres sprawowania opieki nad dziećmi wynikający z ustawy, jednakże od podstawy nie wyższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia .
Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca składki finansowane przez budżet państwa, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
1. niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;
2. rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko:
- są zatrudnieni (należy przez to rozumieć wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, umowy o pracę nakładczą, bezsporne wykonywanie zatrudnienia w innym kraju niż Polska, oraz wykonywanie innych form aktywności zawodowej, np. posiadanie statusu funkcjonariusza, żołnierza zawodowego, sędziego, prokuratora, posła, a także statusu osoby duchownej, czy też pobieranie stypendium w okresie odbywania stażu, na który dana osoba została skierowana przez powiatowy urząd pracy lub inny podmiot),
- świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych (chodzi o wszystkie umowy cywilnoprawne stanowiące tytuł do ubezpieczeń, tj. umowę agencyjną, umowę-zlecenie albo inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia),
- prowadzą pozarolniczą działalność,
- prowadzą działalność rolniczą (nie dotyczy osoby podlegającej ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik).
Powyższy warunek pozostaje spełniony również, gdy umowę uaktywniającą zawrze osoba współpracująca z osobą świadczącą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej lub z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność.
W przypadku utraty przez rodziców albo rodzica samotnie wychowującego dziecko zatrudnienia, zaprzestania świadczenia usług lub działalności, składki opłaca się przez okres 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych przyczyn. Także w przypadku, gdy rodzic zatrudniający nianię przebywa na urlopie bezpłatnym lub nie podlega ubezpieczeniom społecznym z uwagi na zawieszenie działalności gospodarczej, brak jest podstaw do finansowania składek na ubezpieczenia niani po upływie 3 miesięcy od dnia rozpoczęcia urlopu bezpłatnego, zawieszenia działalności.
3. dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym, nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna oraz nie jest objęte wychowaniem przedszkolnym łącznie z okresem adaptacyjnym.
Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie opłaca składek, w przypadku gdy:
- rodzic dziecka korzysta z ulgi na podstawie umowy aktywizacyjnej, o której mowa w art. 61c ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w brzmieniu obowiązującym przed dniem 26 października 2007 r., z osobą bezrobotną w celu wykonywania pracy zarobkowej w gospodarstwie domowym,
- umowa uaktywniająca została zawarta między nianią, a osobami pełniącymi funkcję rodziny zastępczej zawodowej,
- rodzic dziecka podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego w związku z przebywaniem na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie ojcowskim albo z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (niezależnie od tego z tytułu urodzenia którego dziecka przysługują).
Kwota nadwyżki ponad kwotę połowy minimalnego wynagrodzenia
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe niani, od podstawy wymiaru składek stanowiącej kwotę nadwyżki ponad kwotę połowy minimalnego wynagrodzenia, są współfinansowane przez nianię i rodzica.
Niania i rodzic finansują w równych częściach składkę na ubezpieczenie emerytalne (po 9,76%). Składkę na ubezpieczenia rentowe w wysokości 1,5% podstawy wymiaru finansuje niania, a w wysokości 6,5% podstawy wymiaru – rodzic.
Składkę na ubezpieczenie wypadkowe finansuje w całości rodzic.
Ważne
Składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe niani, w każdym przypadku, bez względu na kwotę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, finansuje w całości z własnych środków niania, a opłaca do ZUS rodzic.
Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu
Nianie spełniające warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym, podlegają również obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, w okresie od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne niań stanowi przychód. Podstawę tę pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe finansowane przez nianie, potrącone przez płatników składek (rodziców) ze środków niani zgodnie z zadami finansowania składek na ubezpieczenia społeczne.
Zatem podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne niani, która przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, od której składki finansowane są przez budżet państwa, stanowi kwota nie wyższa niż połowa minimalnego wynagrodzenia pomniejszona o kwotę składki na ubezpieczenie chorobowe (którą finansuje niania).
Natomiast rodzic odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne niani, która przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad połową kwoty minimalnego wynagrodzenia., pomniejszonej o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez nianie.
Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne i zasady jej finansowania
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest dla wszystkich ubezpieczonych jednakowa i wynosi 9% podstawy wymiaru składek. Składka ta jest miesięczna i niepodzielna. Składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od podstawy wymiaru nie wyższej niż wysokość połowy minimalnego wynagrodzenia, jest opłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ze środków budżetu państwa. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od podstawy wymiaru stanowiącej kwotę nadwyżki nad połową minimalnego wynagrodzenia finansuje niania, natomiast oblicza, pobiera z dochodu niani i odprowadza płatnik czyli rodzic.
Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych
Za nianie nie opłaca się składek na Fundusz Pracy, na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, ani na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Źródło: ZUS
