Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że ulga uczniowska będzie realizowana poprzez odliczenie od podatku dochodowego również w 2022 r. Polski Ład nie zmienia zasad realizacji tej ulgi. Na sposób jej realizacji nie może wpływać fakt, że niektóre osoby nie zapłacą podatku dochodowego ze względu na podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł. Wprowadzenie możliwości realizacji ulgi uczniowskiej w inny sposób niż poprzez obniżenie podatku np. poprzez jednorazową wypłatę jej równowartości, byłoby de facto nadaniem tej grupie podatników nowych praw przyznających świadczenia, wykraczające poza zakres realizacji praw nabytych.
Interpelacja nr 30424 do ministra finansów w sprawie ulgi za szkolenie pracowników
Szanowny Panie Ministrze,
przez wiele lat rzemieślnicy stanowili podstawę przedsiębiorczości w Polsce i budowali dobrobyt. Wraz ze zmianami w gospodarce zmieniała się także ich rola, niemniej zawsze byli niezwykle ważni, szczególnie na lokalnych rynkach.
Formą wsparcia dla nich i zachętą do rozwoju branż rzemieślniczych była specjalna ulga podatkowa na szkolenie pracowników. W 2004 roku została ona zastąpiona inną formą wsparcia.
Niemniej nadal są osoby, które z tamtej ulgi korzystają. Teraz jednak Nowy Ład pozbawia ich wypracowanych środków, sprawiając, że emerytowani już rzemieślnicy tracą znaczne pieniądze, do których nabyli prawo. To nie powinno i nie może mieć miejsca.
Stawiam zatem pytania do Pana Ministra:
Ile osób w rozliczeniu podatku PIT za rok 2020 skorzystało z odliczenia, które w PIT/0 wykazuje się w pozycjach 40 i 41?
W jaki sposób osoby, które korzystają z tej wypracowanej ulgi podatkowej, będą mogły z niej korzystać za rok 2022?
Czy środki, które na podstawie tej ulgi są wyliczone w poszczególnych urzędach skarbowych, a z których dotychczas co roku potrącano należną część podatku dochodowego, przepadają, czy zostaną np. jednorazowo rozliczone bez straty dla podatnika?
Ile wynosi łączna suma środków, do których rzemieślnicy mają prawo, a które na dzień 31 grudnia 2021 roku pozostają nierozliczone i niewykorzystane?
Posłanka Agnieszka Hanajczyk
10 stycznia 2022 r.
Odpowiedź na interpelację nr 30424 w sprawie ulgi za szkolenie pracowników
Szanowna Pani Marszałek,
w związku z interpelacją nr 30424, Pani Poseł Agnieszki Hanajczyk, z 13 stycznia 2022 roku, w sprawie ulgi za szkolenie pracowników, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Ulga uczniowska przysługiwała osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, w tym również w formie spółki prawa cywilnego lub osobowej spółki handlowej, z wyjątkiem spółki partnerskiej, uprawnionym na mocy odrębnych przepisów do szkolenia uczniów i zatrudniającym w ramach prowadzonej działalności pracowników w celu przygotowania zawodowego.
Ulga ta przysługiwała także w przypadku, gdy uprawnionym do szkolenia uczniów był przynajmniej jeden ze wspólników lub pracownik osoby (spółki) prowadzącej działalność gospodarczą.
Ulga uczniowska przysługiwała, jeżeli szkolenie zostało zakończone pozytywnym wynikiem egzaminu. Wysokość ulgi uczniowskiej za wyszkolenie jednego pracownika zależała od okresu szkolenia wynikającego z umowy o pracę. Ulga przyznawana była na wniosek podatnika w drodze decyzji organu podatkowego.
Ulga uczniowska polegała na obniżeniu podatku dochodowego o kwotę ulgi przyznanej w decyzji. Ulgę można było odliczyć od podatku obliczonego według skali podatkowej, od ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub od karty podatkowej.
Podatnik, któremu przyznano ulgę uczniowską nabywał prawo do jej całkowitego wykorzystania, także w przypadku likwidacji działalności gospodarczej. W takiej sytuacji podatnik ma prawo do obniżenia podatku dochodowego obliczonego także od dochodów osiąganych z innych źródeł np. od podatku obliczonego od dochodu z emerytury lub renty.
Ulga uczniowska została zlikwidowana z dniem 1 stycznia 2004 r., z zachowaniem praw nabytych.
Stosownie do art. 13 ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i art. 4 ustawy o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie podatnikom, którzy przed dniem 1 stycznia 2004 r. nabyli prawo do obniżki podatku dochodowego o kwotę ulgi uczniowskiej w zakresie i na zasadach określonych w przepisach ustaw podatkowych, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2004 r., a odliczenia te nie znalazły pokrycia w podatku dochodowym obliczonym za lata poprzedzające rok 2004, przysługuje prawo do dokonywania tych odliczeń na zasadach określonych w tych ustawach, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2004 r.
Oznacza to, że pomimo likwidacji ulgi uczniowskiej, ulga ta funkcjonuje nadal na zasadzie praw nabytych. Podatnik, który nabył do niej prawo przed 2004 r. i nie wykorzystał przyznanej mu kwoty w całości, może kontynuować odliczenie aż do pełnego wykorzystania kwoty przyznanej ulgi. Podatnik może dokonywać odliczenia nawet jeżeli zlikwidował działalność gospodarczą, obniżając podatek dochodowy obliczony od dochodów z innych źródeł np. emerytury lub renty.
Ulga uczniowska jest ulgą podatkową w rozumieniu przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa.
Zgodnie z art. 3 pkt 6 Ordynacji podatkowej, przez ulgę podatkową rozumie się przewidziane w przepisach prawa podatkowego zwolnienia, odliczenia, obniżki albo zmniejszenia, których zastosowanie powoduje obniżenie podstawy opodatkowania lub wysokości podatku, z wyjątkiem obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, oraz innych odliczeń stanowiących element konstrukcji tego podatku.
Okoliczność, że ulga uczniowska jest ulgą podatkową determinuje sposób jej realizacji wyłącznie poprzez obniżenie podatku dochodowego o kwotę określoną w decyzji organu podatkowego o przyznaniu ulgi. Państwo, w zamian za wyszkolenie uczniów w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, rezygnuje z części wpływów budżetowych z tytułu podatku dochodowego. Ulga uczniowska nie może być zatem zrealizowana poprzez jednorazową wypłatę jej równowartości.
Ulga uczniowska będzie realizowana poprzez odliczenie od podatku dochodowego również w 2022 r. Polski Ład nie zmienia zasad realizacji tej ulgi. Na sposób jej realizacji nie może wpływać fakt, że niektóre osoby nie zapłacą podatku dochodowego ze względu na podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30 tys.zł. Ulga uczniowska była konstruowana przy założeniu, że jej realizacja będzie następować wyłącznie poprzez obniżenie podatku dochodowego. Biorąc pod uwagę, że w obecnym stanie prawnym obniżenie podatku o wysokość przyznanej ulgi uczniowskiej następuje na zasadzie praw nabytych, to wprowadzenie możliwości realizacji ulgi uczniowskiej w inny sposób niż poprzez obniżenie podatku np. poprzez jednorazową wypłatę jej równowartości, byłoby de facto nadaniem tej grupie podatników nowych praw przyznających świadczenia, wykraczające poza zakres realizacji praw nabytych.
Polski Ład nie pozbawia też prawa do ulgi uczniowskiej osób, które nabyły prawo do tej ulgi. Osoby te nadal zachowują prawo do ulgi uczniowskiej do czasu jej pełnej realizacji.
Warto również podkreślić, że na gruncie przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa, prawo do ulgi uczniowskiej podlega sukcesji. Stosownie do treści art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej, spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.
Art. 97 § 2 Ordynacji podatkowej stanowi natomiast podstawę przejęcia przez spadkobierców przysługujących spadkodawcy praw o charakterze niemajątkowym związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek. Spadkobiercy podatnika przejmują także prawa i obowiązki wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego (art. 97 § 4 Ordynacji podatkowej).
W orzecznictwie sądów administracyjnych wyrażany jest pogląd, że zakresem sukcesji „majątkowych praw” w rozumieniu art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej są objęte prawa istniejące przed śmiercią spadkodawcy, bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego. Niezbędne jest przy tym wystąpienie skutku materialnego, w postaci powstania prawa (konkretyzacja tego prawa) za życia spadkodawcy. Jako przykłady praw o charakterze majątkowym wskazywane są w orzecznictwie i doktrynie prawa do ulg podatkowych.
W wyroku z dnia 20 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Gl 653/18 WSA w Gliwicach podkreślił, że „(…) art. 97 § 1 O.p. obejmuje swym zakresem prawa majątkowe, jakie są przewidziane w przepisach prawa podatkowego. Chodzi więc o takie prawa, wynikające z regulacji podatkowych, które za życia zmarłego następnie podatnika kształtowały jego sytuację z punktu widzenia ekonomicznego, a więc przede wszystkim prowadziły do zmniejszenia czy wręcz wyeliminowania obciążenia spadkodawcy podatkiem”. Ponadto Sąd stwierdził, że „prawa majątkowe związane są z interesem ekonomicznym podmiotu uprawnionego i z jego majątkiem. Prawa te charakteryzują się zbywalnością i posiadaniem określonej wartości majątkowej. Zakresem sukcesji „praw majątkowych”, w rozumieniu art. 97 § 1 O.p. objęte będą zatem prawa istniejące przed śmiercią spadkodawcy, mające swój ekonomiczny i wymierny co do ich wartości kształt.” Sąd wskazał, że „(…) do praw majątkowych zalicza się prawo do nadpłaty, do zwrotu podatku lub różnicy podatku naliczonego, prawo do rozliczenia straty w następnych okresach rozliczeniowych, prawo do ulg i premii inwestycyjnych, niewykorzystane prawa do rozłożenia zapłaty podatku na raty, odroczenia zapłaty podatku (zob. S. Babiarz, glosa do wyroku NSA z dnia 7 czerwca 2000 r., sygn. akt III SA 1216/99, Glosa 2002, nr 2, s. 22 i n.; tenże [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, op. cit, s. 442, por. także A. Mariański, Następstwo prawne w prawie podatkowym, Glosa nr 5 z 2002r., s. 24 i 25).”. Powyższe stanowisko zostało powtórzone w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/Gl 728/19. Niektóre z cytowanych też znalazły odzwierciedlenie w wyrokach NSA z dnia 18 stycznia 2018 r., sygn. akt II FSK 3634/15, z dnia 20 lutego 2019 r., sygn. akt II FSK 524/17 i z dnia 4 grudnia 2018 r., sygn. akt II FSK 3260/16.
Należy także odwołać się do wyroku WSA w Gdańsku z dnia 27 sierpnia 2019 r., sygn. akt I SA/Gd 1029/19, w którym Sąd stwierdził: „Prawa i obowiązki podlegające sukcesji muszą istnieć za życia spadkodawcy. Sukcesją nie mogą być więc objęte nieistniejące w chwili otwarcia spadku prawa przyszłe i niepewne (wyrok NSA z 29.11.2012 r., II FSK 737/11, LEX nr 1291645). Prawa i obowiązki podlegające sukcesji to takie, które wynikają z regulacji podatkowych, które za życia zmarłego następnie podatnika kształtowałyby jego sytuację z punktu widzenia ekonomicznego.”.
W kwestii dziedziczenia ulgi na wyszkolenie ucznia wypowiadał się w ostatnim czasie WSA w Gliwicach w prawomocnych wyrokach z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/Gl 728/19 i z dnia 20 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Gl 653/18. Sąd stanął na stanowisku, że ulga na wyszkolenie ucznia, przysługująca spadkodawcy, jest prawem majątkowym podlegającym przejęciu przez spadkobierców na zasadach określonych w art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej.
W kontekście stanowiska wyrażonego w ww. wyrokach należy uznać, że spadkobiercy przejmują prawo do odliczenia niewykorzystanej przez spadkodawcę części przysługującej mu ulgi uczniowskiej.
Odnosząc się do pytania o liczbę osób, które w 2020 r. skorzystały z odliczenia z tytułu ulgi uczniowskiej uprzejmie informuję, że według zeznań podatkowych złożonych przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych za 2020 r. odliczenia od podatku z tytułu ulgi za wyszkolenie uczniów lub z tytułu zatrudnienia pracowników w celu przygotowania zawodowego dokonało 8 tysięcy podatników.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że dane statystyczne w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych są gromadzone na podstawie informacji, deklaracji oraz zeznań podatkowych składanych przez podatników i płatników tego podatku. Zakres dostępnych informacji jest więc zgodny z zakresem prezentowanym w formularzach podatkowych. W dokumentach tych podatnicy nie informują o sumie środków, do których rzemieślnicy mają prawo, a które na 31 grudnia 2021 r. pozostają nierozliczone i niewykorzystane. Brak jest zatem możliwości przekazania informacji w tym zakresie.
Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów
Jan Sarnowski
Warszawa, 28 stycznia 2022 r.
źródło: sejm.gov.pl
