W związku z konfliktem zbrojnym w Ukrainie skutkującym masowym przybyciem do Polski cudzoziemców uciekających przed wojną, polski rząd opracował rozwiązania prawne mające pomóc w legalizacji ich pobytu i pracy. Wskazane rozwiązania zostały zawarte w ustawie z dn. 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa – Dz.U. 2022, poz. 583. Niniejsza ustawa jest ustawą szczególną, istniejącą obok obowiązujących aktów prawnych w obszarze migracji i azylu.
Kogo dotyczy?
Przepisy ustawy stosuje się do poniższych osób, które przekroczyły granicę Polski w okresie od dnia 24.02.2022 r.:
- Obywateli Ukrainy (w tym ich małżonków), którzy przybyli bezpośrednio z Ukrainy;
- Obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu działań wojennych przybyli do Polski.
Ustawy nie stosuje się do obywateli Ukrainy, którzy posiadają zezwolenie na pobyt stały lub czasowy, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE, oraz tych posiadających status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zgodę na pobyt tolerowany.
Nieobjęci przepisami pozostają również Ukraińcy, którzy złożyli (lub w imieniu których złożono) wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej oraz którzy zadeklarowali zamiar złożenia takich wniosków lub których takie deklaracje zamiaru dotyczą. Cudzoziemcy jednak wciąż mogą zostać objęci ustawą, jeżeli wycofają powyższy wniosek/deklarację.
Legalny pobyt
Zgodnie z ustawą, jeżeli obywatel Ukrainy wjechał legalnie do Polski w okresie od dnia 24.02.2022 r. i deklaruje zamiar pozostania w Polsce, jego pobyt uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24.02.2022 r. Powyższe rozwiązanie dotyczy również dziecka urodzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez matkę-Ukrainkę w okresie równym przysługującego jej pobytu oraz członków najbliższej rodziny obywatela Ukrainy posiadającego Kartę Polaka.
Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go opisanej wyżej ochrony czasowej.
Należy dodać, że data stanowiąca okres końcowy, w którym będzie można wjechać do Polski a następnie zostać objętym przepisami niniejszej ustawy, zostanie ustalona przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. Powyższe ustalenie będzie wynikiem analizy zmiennych takich jak m.in. ilość cudzoziemców napływających na terytorium RP, sytuacja ludności cywilnej i perspektywa zakończenia działań wojennych na terytorium Ukrainy.
Legalna praca
W okresie legalnego pobytu, zarówno obywatel Ukrainy korzystający z ochrony czasowej wprowadzonej ustawą jak i nie korzystający z tej ochrony, zaś przebywający legalnie na terytorium Polski, jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP, jeżeli pracodawca (za pośrednictwem domeny: praca.gov.pl) w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy, powiadomi o tym fakcie powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na jego siedzibę lub miejsce zamieszkania.
Ponadto, Obywatel Ukrainy może zarejestrować się w urzędzie pracy oraz zostać uznanym za osobę bezrobotną albo poszukującą pracy.
Działalność gospodarcza
Obywatele Ukrainy przebywający w Polsce legalnie mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy pod warunkiem uzyskania numeru PESEL. W przypadku Ukraińców, którzy przybyli do Polski przed 24.02.2022 roku, mogą oni założyć firmę jednoosobową lub dowolną spółkę handlową, tylko w przypadku posiadania tytułu pobytowego, który do tego uprawnia.
Obywatel Ukrainy, który przybył do Polski przed 24.02.2022 roku i nie ma takiego tytułu pobytowego nie może założyć działalności jednoosobowej, spółki cywilnej, spółki jawnej i spółki partnerskiej.
Katarzyna Mierzyńska – Associate
Accace Sp. z o.o. Warszawa
